Marokko 4

 Dinsdag 2 mei

Vanmorgen hebben we op verzoek van Ilse om half 9 ontbeten ipv 8 uur. Na het ontbijt zijn we weer op pad gegaan. Na een laatste blik op de mooie bergen van de Dades Gorge zijn we aan de weg begonnen die ons aan het eind van de dag bij Aït Ben Haddou zou brengen. Maar eerst hadden we een aantal stops. De eerste daarvan was een onverwachte. We reden door het stadje Kelaat M’Gouna. Hier kwamen we in een straat waar het erg druk was. Er stond een auto gepareerd aan de andere kant van de weg en de auto die mij tegemoet kwam vond het nodig om nog even om die auto heen te rijden waardoor ik vol op de rem moest. De brommer achter mij zag dat te laat en knalde achterop. Ik zag hem vallen, dus ik ben uitgestapt en heb gekeken of hij in orde was. Hij zat al weer op zijn brommer en reed al weer door. Omstanders gaven aan dat hij oké was. Ik keek nog even snel of ik geen schade had voor hij er van door zou zijn, maar behalve een afdruk in het stof op de bumper, was er niks aan de hand. Dus konden we verder. Dit stadje staat bekend om de rozen die in de omliggende valleien groeien. Wij zijn naar een dorpje in de vallei gereden om er te kijken. We stopten bij een parkeerplaats en zagen een vrouw met een grote zak vol rozen. Deze werd gewogen. Een man zij dat we wel even rond mochten wandelen. We liepen daarop in de richting van waar we die vrouw vanaf hadden zien komen. Al gauw zagen we struiken vol rozen eraan. Het rook er heerlijk. We hebben de paadjes een stukje gevolgd en hadden een prachtig uitzicht op de rivier en de bergen erachter. We hoorden vrouwenstemmen en liepen in die richting. Hier zagen we 2 vrouwen die rozen aan het plukken waren. Ze wilden niet op de foto, maar lieten ons wel zien hoe ze de rozen plukken. Ze pakken de bloem vast en trekken die van de struik af. De bloem stoppen ze in een zak die ze om hebben. 

Toen we een tijdje rondgelopen en rondgekeken hadden, zijn we teruggereden naar het grotere stadje. Hier zijn we gestopt bij een van de winkeltjes met rozenproducten. Ze lieten hier ook zien hoe ze het rozenwater maken dat gebruikt wordt voor die producten. In een onderste soort van pan zit heet water, met vuur eronder. In een middelste pan stoppen ze de rozenbloemen. In de bovenste pan doen ze heel koud water. Dan gebeurt er iets in de pannen waardoor het extract via een buis weer afgekoeld wordt en dan in een grote opvangbak loopt. 

We hebben hier even staan kijken en vervolgens hebben we 2 rozenzeepjes gekocht.

De weg ging verder naar het stadje Skoura. Hier wilden we lunchen, dus we gingen een restaurantje binnen waar veel brommertjes stonden. Druk = goed. Maar toen we binnenkwamen zaten er alleen maar mannen. We voelden ons toch niet helemaal op ons gemak, dus zijn we weer gegaan. We kwamen langs een van de politiecontroleposten die wel al veel hebben gezien. De 2 andere families die we spraken in Merzouga waren allebei al 2x aangehouden en hadden een flinke boete gekregen. Omdat ze te hard gereden zouden hebben, of omdat ze ergens niet gestopt waren. Ze hadden wel afgedongen, waardoor ze uiteindelijk 20 euro hadden moeten afrekenen. Wij zijn tot nu toe steeds door mogen rijden. Of het komt omdat ik een vrouw ben, of omdat we geluk hebben, of vanwege mijn uitmuntende rijkunsten (dat denk ik zelf namelijk) weet ik niet precies. Nu kwam er een agent op ons afgelopen en dacht ik echt dat we de klos waren. Maar ook nu mochten we verder. We reden Skoura weer uit en gingen naar Kasba Amridil. Deze is in de 17e eeuw gebouwd. Er woonde een rijke familie betaande uit zo’n 30 of 40 mensen. Ik wilde er graag een rondleiding in het Engels, maar die gids was pas na 40 minuten beschikbaar. We moesten even wachten, maar er zat een restaurantje naast de kasba, dus konden we hier mooi even lunchen. Dachten we. Vanwege een groepsreservering konden we niks te eten krijgen. Dus hebben we wat gedronken en hebben we koekjes gegeten de we nog bij ons hadden. Iets eerder dan gedacht kwam de gids en begon onze rondleiding. We zagen een mal waarmee de muren gebouwd werden. In de mal werd modder, hooi en water gemengd en zo ontstond er een blok waarmee gebouwd kon worden. We zagen een maalsteen om graan mee te malen en we zagen hoe de kasba er van binnen uitzag. Op de onderste verdeping was de stal voor de dieren en een ruimte voor opslag. In het midden was een open vierkant, dat door alle verdiepingen liep. Dat was om water op te vangen als het regende, maar ook om de rook vanuit de keukens te laten ontsnappen en als je daar iemand riep kon iedereen je horen. We zagen een paar slaapkamers, de keuken, de eetzaal en de ruimtes waar les gegeven werd uit de Koran. Het was interessant om meer te horen over de geschiedenis.

Na dit bezoek wilde ik een bezoek brengen aan een pottenbakker hier in de buurt. We volgden route van google maps maar we reden ons compleet vast in de smalle straatjes. Deze waren niet voor auto’s gemaakt. Dus moesten we achteruit terug en een andere weg vinden. Dat lukte niet, dus hebben we de pottenbakker gelaten voor wat het was. Erg jammer, maar ja. 

We gingen verder naar Ouarzazate, waar we een paar dagen geleden ook zijn geweest. 

Onderweg kwamen we langs een winkeltje waar ze heel veel aardewerk potten, tajines, waterkannen etc buiten hadden staan. Ik zag een jongen potten in de zon zetten. Dus stopten we en vroegen we of er potten gemaakt werden en of we mochten kijken. Dat mocht. Er zat een jongeman in een kuil en met zijn voet draaide hij aan de schijf. Hij maakte grote waterkannen, die al voor de helft klaar waren. De bovenste helft maakte hij er nu op. Hij pakte wat klei dat naast hem lag en maakte een rand boven op de onderste helft. Hij begon te draaien en al snel was het een mooie gladde vorm. Daar boven op kwam nog een laag en nog een laag. Hij maakte de pot glad met een stokje terwijl hij de pot ronddraaide. Toen was de pot klaar en ging hij verder met de volgende. Mooi om te zien hoe soepel en snel hij dit deed.   

In Ouarzazate maakten we een fotostop bij kasba Taourirt, waarna we naar de supermarkt gingen. Een zak chips als lunch gaat ook prima, al was het inmiddels al wat later op de middag.   

Onze bestemming voor vandaag was het hotel Dar Mouna La Source. Eindelijk weer een hotel met een zwembad. Er zijn veel Nederlandse kinderen, dus Ilse heeft haar zelfbedachte spelletje gespeeld. “Vul een fles met water, gooi ‘m in het zwembad en duik ‘m op”. Toen ze de fles niet konden vinden waren er op een gegeven moment 6 kinderen mee aan het zoeken. Vanavond eten we in het hotel met uitzicht op Aït Ben Haddou.  

Woensdag 4 mei

Na het ontbijt hebben we een bezoekje gebracht aan Aït Ben Haddou. Het stadje uit de middeleeuwen is een van de bekendste plaatsen in Marokko. De uit leem en stro gemaakte kasba’s zijn tegen een heuvel gebouwd. De kasba’s samen noem je een Ksar. Aït Ben Haddou is een van de best bewaarde ksar. Eromheen is een muur gebouwd, zodat het goed te verdedigen was.  

Om er te komen staken we de rivier voor het hotel over via zandzakken die er liggen. Er stond maar een beetje water in de rivier. Het grootste deel was droog en daar konden we gewoon lopen 

Er was een ingang, maar daar moest je betalen, dus liepen we naar de hoofdingang bij de brug waar je gratis naar binnen mocht. We hadden ook via de brug over kunnen steken, maar via de zandzakken was het leuker.

De straatjes van Aït Ben Haddou waren smal, met heel veel souvenirwinkeltjes. Er wonen nog steeds wat mensen, die tegen betaling hun huis willen laten zien. Er zijn veel films en series die hier opnames hebben gemaakt en dus kun je op sommige plekken (tegen betaling) locaties bezoeken. Zo werden we uitgenodigd om een kamer te bekijken uit de film “Gladiator”. Nou nee, bedankt.

We liepen door het stadje heen helemaal naar boven op de heuvel, waar we een mooi uitzicht hadden op de omgeving. Het was wel klimmen, dus ik was blij dat het nog zo vroeg  en niet zo (heel) warm was.

Daarna zijn we via zigzag weggetjes terug gelopen. Onderweg hadden we mooie uitzichten en konden we de bouw van de kasba’s goed zien. 

Nadat we de rivier opnieuw via de zandzakken zijn overgestoken, hebben we onze spullen gepakt en zijn we vertrokken. We hadden vandaag een hele lange rit voor de boeg.

We reden terug de Hoge Atlas in. Er werd hier flink aan de weg gewerkt. Op de heenweg hadden we een alternatieve route gereden, nu gingen we voor de snelste en meest directe weg. Maar door alle wegwerkzaamheden, slechte stukken weg en langzame vrachtauto’s voor ons, gingen we niet zo snel als gehoopt. 

We reden weer over de Tizi-n-Tichka pas. Toen we heen reden was het heel erg helder weer en hadden we mooie uitzichten. Nu was het veel bewolkter. Na alle bochten besloten we even wat te eten. Hier zat toevallig ook het gezin te eten waar Ilse gisteren mee gespeeld had. We bestelden een sandwich en wat te drinken. Het duurde en het duurde maar. Toen er al een uur(!) voorbij was en we nog niet eens ons drinken hadden gehad ben ik naar binnen gegaan. Daar zat tot mijn verbazing een hele groep te eten, die er nog niet zat toen wij binnenkwamen. Hij was ons dus gewoon vergeten! Deze tijd konden we vandaag eigenlijk niet missen. Hij zou ons eten meteen gaan maken. Gelukkig was het wel lekker, maar hierdoor liepen we wel een behoorlijke vertraging op in onze toch al lange rit. 

Nou ja, niks aan te doen. We vertrokken weer en langzaamaan kwamen we steeds dichter bij Marrakesh, de richting die we de eerste tijd volgden.

Voor Marrakesh moesten we een tolweg op. Dat was prettig, want nu konden we goed doorrijden. Hier mochten we 120 en de weg was goed.

Na de tolweg kwamen we in het gebied met de arganbomen. Hier groeit de arganvrucht waar de arganolie van gemaakt wordt.

Om 18:00 uur kwamen we aan in Essaouira. We parkeerden bij ons hostel en gingen snel naar onze kamer. Hier hebben we ons omgekleed en zijn we lekker naar het strand gelopen. Al die tijd in de auto was snel vergeten toen we lekker met onze blote voeten door het zand liepen. We gingen naar de medina van Essaouira waar we even rondgelopen hebben. De straatjes zijn wat breder en het is er lang niet zo druk en opdringerig als in Marrakesh. We wilden wat eten maar we konden niet echt een plek vinden waar wat meer mensen zaten. Het was al tegen 20 uur. Uiteindelijk zijn we in een soort shoarmazaak terecht gekomen waar we op een zoldertje een shawarma en met friet hebben gegeten. Daarna nog een ijsje en toen zijn we terug gewandeld naar het hostel.

Hier zagen we een kitten van 4 weken oud. Ilse ging zitten en de kitten kwam bij haar. Zo heeft ze hier 1,5 uur gezeten. Knuffelend met kitten Medina. Terwijl ze hier zat kwam er een Nederlands gezin met 4 kinderen binnen om te informeren naar surfles voor hun kinderen. Toen vroeg de man bij de receptie of Ilse ook mee wilde.  Uiteraard wilde ze dat! “Mag het mam? Alsjebliééééft?” Oke dan. Morgenvroeg gaat ze dus surfen.

Donderdag 4 mei 

Vanmorgen kregen we ontbijt in het hotel. Tegen 11 uur stond Ilse klaar om haar wetsuit in ontvangst te nemen en te vertrekken. Toen kwam het Nederlands gezin ook binnen en met hen nog ongeveer 4 andere gezinnen! Er gingen in totaal 17 personen surfen. Ah nee! Het duurde erg lang voor iedereen een wetsuit (aan) had, dus in plaats van dat de les begon om 11 uur, was het al bijna 12 uur voor ze op het strand waren. Deze gezinnen bleken met een groepsrondreis van Djoser op reis te zijn.
Met tweeën moesten de kinderen 2 surfboards vasthouden en zo liepen ze in een soort trein allemaal achter elkaar aan naar het strand. Gelukkig werd de groep opgesplitst in een groep die al vaker had gesurft en een groep die het nog nooit had gedaan. Ilse had het vorig jaar gedaan en mocht dus met 3 andere kinderen meteen mee het water in. Het was weer even wennen, vooral omdat Mahir vorig jaar steeds met Ilse mee ging om haar te helpen met het surfboard tegen de golven in te zwemmen. Nu moest ze het alleen doen en het board ging alle kanten op. Uiteindelijk ook de goede. Na een paar keer oefenen lukte het weer aardig om te blijven staan. Het water was wel van een andere temperatuur dan in Sri Lanka en er stond een hele harde wind. Daarom moest Ilse na een half uurtje even uit het water van de instructeur, want haar handen en voeten werden helemaal paars van de kou. Na even opwarmen ging ze terug om nog verder te surfen, maar na een kwartiertje kwam ze toch weer uit het water. De instructeur was bang dat ze onderkoeld zou raken. Dus heeft ze een tijdje op het strand gezeten. Alle anderen waren nog volop aan het surfen, dus heb ik haar gezegd het toch nog even te gaan proberen. Nu kan het. Maar al gauw kwam ze er weer uit, want het lukte niet meer. Ze had het te koud. We hebben gewacht tot de groep klaar was met surfen en zijn toen weer met z’n allen terug gegaan naar het hostel.

Ilse heeft een warme douche genomen en toen zijn we gaan lunchen met uitzicht op zee. Daarna zijn we naar Essaouira gewandeld. Ik wilde even kijken in de haven en hier was een markt waar vissen in allerlei soorten en maten verkocht werden. Het was leuk om er eens rond te kijken. Er lagen kenmerkende blauwe vissersboten en jongens sprongen van een brug in het water. Na een rondje over de markt zijn we naar de medina gewandeld op zoek naar een souvenirtje. We hebben nog niks geschikts kunnen vinden, dus we kijken morgen in Marrakesh nog wel even. 

Voor vanavond had ik verrassing voor Ilse geregeld. Ze was de hele week al aan het raden en nog mocht ze het weten. We gingen paardrijden over het strand! We moesten om 18 uur in Diabat zijn, nog geen 10 minuten hier vandaan. We kregen ieder een paard en reden toen naar het strand toe. Het was een hele mooie route. Eerst door bebossing en langs de ruïnes van een oud Portugees paleis en daarna door de zandduinen. Daarna gingen we via het strand terug. Ik kan natuurlijk helemaal niet rijden, maar Ilse wel en die vond het geweldig. Zodra we op het strand kwamen ging mijn paard in galop. Ik hield ‘m tegen, maar de gids zei dat ik ‘m mocht laten gaan. Ilse greep haar kans en ging er in volle vaart vandoor. Daardoor ging mijn paard steeds harder om die van Ilse bij te houden. Ik wist niet hoe ik moest stoppen. De gids kwam naast me rijden en stopte het paard. Vanaf toen moest ik steeds een stukje vooruit op mijn gemak en dan kwamen Ilse en de gids in volle galop achter me aan. Dat ging beter. In galop ging wel, maar niet als Ilse voor me reed, dan ging het echt te hard. Zo reden we heerlijk over het strand en ook nog even door de zee. De gids heeft veel foto’s en filmpjes van ons gemaakt. Ilse heeft er echt van genoten. Ze vond het geweldig. En dat snap ik, want als je wél kunt rijden is dit natuurlijk een droom die uitkwam. “Dit zie je altijd in paardenfilms” zei ze. 

Na 2 uur waren we weer terug bij de stallen en was het afgelopen. 

Na de late en uitgebreide lunch van vanmiddag hadden we niet zo veel honger, dus zijn we nog wel even gestopt bij een strandje om het laatste stukje van de zonsondergang te zien en toen zijn we terug gegaan naar het hostel. Het diner van vanavond bestaat uit chips. 

Vrijdag 5 mei

We hebben lekker geslapen vannacht. Vanmorgen was het weer tijd om te vertrekken. Na het ontbijt hebben we alle spullen ingepakt en zijn we naar een hammam in de medina gegaan. We kregen een badjas en een rolletje en konden ons omkleden. Ilse’s gezicht was vol ongeloof en shock toen ik zei dat dat rolletje haar onderbroek was. Het was een soort van papieren string, dus ze moest even een drempel over.

In de hammam werden we eerst lekker gewassen. Een vrouw schepte water over ons heen, waarna ze ons met zeep helemaal ging inzepen. Daarna mochten we een tijd lang relaxen in de stoomruimte. Dat duurde voor Ilse net te lang, die kan niet zo lang relaxen. En er was zeep in haar oog gekomen en dat prikte. De mevrouw kwam ons halen om te douchen en toen werden we ieder apart met een scrubhandschoen helemaal gescrubt. Daarna werden we met een schuimende zeep nog eens gewassen. Toen we helemaal schoon en zacht waren, kregen we nog een massage met lekkere olie. Mmmmm.  Het was heel fijn. 

Het was inmiddels half 12, en we hadden nog wat tijd voor we terug reden naar Marrakesh.  

Ilse wilde een henna-tatoeage dus die hebben we ergens laten zetten. Daarna zijn we nog door een paar straatjes geslenterd en hebben we samen een pizza gedeeld.

Toen zijn we terug gegaan naar de auto voor de laatste rit van deze vakantie. Ongeveer een half uurtje voor Marrakech heb ik nog een beetje getankt zodat er voldoende brandstof in de auto zou zitten. En 2 jongens hebben de auto nog even helemaal schoon gespoten zodat ie er (van de buitenkant) weer netjes uit ziet. 

Het inleveren van de auto op het vliegveld ging vlot, alles was in orde. We hebben 1759 km gereden, de afgelopen 9 dagen.

 De bus die van het vliegveld naar het Djemaa El Fnaa plein rijdt stond al klaar, dus daar konden we meteen instappen. Na een minuut of 20 kwamen we weer bij het plein. We kenden de weg naar de riad, dus daar waren we snel. We hebben eerst even een uurtje gerelaxed. Het is weer warm in Marrakesh. Toen we vertrokken uit Essaouira was het 24 graden, nu weer boven de 30.

Tegen de avond zijn we nog even naar het plein gegaan om er te zoeken naar wat souvenirtjes. Ilse liep veel relaxter rond dan de eerste keer dat we hier waren. Ze wist nu wat ze kon verwachten van de hectiek van Marrakesh. Ze vond de drukte nog steeds niet fijn, maar kon het wel handelen. We hebben wat gegeten en daarna is Ilse haar onderhandelingen bij het afdingen begonnen. Ze wilde het zelf doen. Prima! Het is haar goed gelukt. Wij tevreden, verkopers tevreden. 🙂

Morgenvroeg vertrekt ons vliegtuig al om 06:45. We worden om 04:15 uur door een taxi opgehaald, dus vanavond gaan we vroeg slapen.

Zaterdag 6 mei

Vannacht slecht geslapen. De kamer die we deze keer hadden lag aan de straatkant en hoewel deze straatjes maar klein zijn en er niet veel mensen komen, was het toch best wel gehorig.

Ik heb vaak op mijn telefoon gekeken naar de tijd. De laatste keer was om half 3, toen kon ik nog een uurtje slapen. Toen ik weer keek was het 04:45. Ik moest 2x keer kijken en toen ben ik uit bed gesprongen en heb Ilse gezegd dat we te laat waren en we nú weg moesten. 9 minuten later stonden we aangekleed en met onze bagage buiten. Mijn wekker was niet afgegaan en ik had een app van de riad dat de taxi er was (om 04:15) maar mijn geluid gaat ‘s nachts automatisch uit. Ik heb de riad meteen terug ge-appt toen we bezig waren met aankleden met de vraag of de taxi nog terug kon komen. Hij reageerde meteen dat de taxi zou komen. Super fijn! Na een paar minuten was de taxi er inderdaad en konden we naar het vliegveld. Dit was een redelijk stressig begin van de dag.

Maar goed, we hadden tijd. Eenmaal op het vliegveld stond er buiten al een rij voor een tassencontrole om het vliegveld op te komen. Dat ging heel snel, dus we waren snel bij  poortjes waar we aan iemand onze paspoorten en boardingpassen moesten laten zien. Daar werden we teruggestuurd, we moesten eerst inchecken. We hadden alleen handbagage en we waren online al ingecheckt, dus ik vond het raar, maar blijkbaar moest er een stempel op onze boardingpassen gezet worden. Diepe zucht… Dus hup, terug naar de incheckbalie. Daar ging het langzaam. Oh, zo irritant. Er stonden wel nog steeds mensen achter ons, dus ik ging ervan uit dat het goed ging komen. Met stempel op de boardingpas mochten we wel doorlopen en kwamen we opnieuw bij een tassencontrole. Daarna kwamen we in een rij voor de paspoortcontrole. Jeeminee, wat een hoop rijen hier! Dachten we het gehad te hebben, kwamen we in nóg een rij omdat nóg een mannetje onze boardingpassen en paspoorten wilde zien. Doe normaal zeg. We zagen andere (Nederlanders) rennen, dus hebben ons tempo zelf ook maar wat verhoogd. Bij de gate stonden nog wat mensen (gelukkig). We konden wel meteen doorlopen (na de check van paspoort en boardingpas, maar hier snap ik dat). Met een bus reden we naar het vliegtuig en konden we plaatsnemen. Mooi op tijd.

De vlucht naar Brussel ging vlot. We zijn eerder geland dan gepland. Het uitstappen ging snel, we mochten door een automatische paspoortcontrole (geen rij!) en toen waren we ineens al buiten. Super snel. Marijn en Sanne stonden ons al op te wachten en toen konden we naar de auto en naar huis.